نحوه ی بیان مضامین مشترک عرفانی در سه دفتر اول مثنوی و غزلیات فخرالدین عراقی

این پژوهش بر نحوه ی بیان مضامین مشترک عرفانی تکیه دارد و شش گفتار را در برمی گیرد در گفتار اول به انسان کامل از چهره ی پیامبراکرم(ص)، اولیاء و عرفا و کرامات ایشان پرداخته شده و همچنین لزوم پیروی از پیر، شأن و مقام حضرت رسول اکرم (ص) و مقام انسان و خلافت او مورد بررسی قرار گرفته است . عشق به حقیقی و مجازی تقسیم می شود. عشق مجازی پلی به حقیقت بوده و تمام زیبایی های عالم جلوه ی از روی معشوق الهی است. در اعتقاد مولانا عشق مجازی که در بند آب و رنگ و زیبایی ظاهری بماند فرجام نیکی نداشته و باید از این نوع عشق ها دوری جست. وحدت وجود که هر دو شاعر دیدگاه نزدیک به هم دارند و مذهب ایشان بر تجلی استوار است و نکته قابل توجه همان نحوه بیان است که بیشتر از تمثیل بهره برده اند. عراقی بزرگ ترین حجاب راه فنا را وجود خود معرفی می کند و مولانا ترک تعلقات را توصیه می کند. هر که فانی در حق شود به او بقا می یابد. در بحث جبر و اختیار دیدگاه مولانا طبق نظر شیعه ی امامیه است. اما عراقی تا حدودی گرایش به جبر دارد . هر دو شاعر درمورد قضا و قدر معتقدند که قضا بر تمام امور چیرگی دارد و هیچ کس قادر به تغییر آن نیست. نتیجه آن که دیدگاه های هردو شاعر نزدیک به هم بوده و تنها نکته ی درخور این که عراقی بیشتر از تشبیه و توصیف بهره می برد و مولانا از آیات قرآن و تمثیل.